Schone Kleren Campagne

Jaren geleden was ik bij de oprichting van Schone Kleren Campagne (SKC) in Utrecht. Die organisatie wil verbetering van de arbeidssituatie van werknemers, vooral vrouwen, in de textielindustrie. Het sprak me erg aan; ik vond dat er iets moest gebeuren.

Tijdens mijn lessen kwam het onderwerp regelmatig aan de orde. Ik deed ook projecten met lesmateriaal van Schone Kleren Campagne. Ik herinner me een quiz met prijzen die ik had gekocht. De laatste jaren is het onderwerp, door de grote verandering die de opleiding ondergaat, wat naar de achtergrond verdwenen.

Door de tragische ramp vorig jaar bij de kledingfabriek Rana Plaza in Bangladesh werd me weer eens duidelijk hoe fout het systeem is. Merken als Primark en Benneton die in dat soort landen produceren, buiten arbeiders uit en laten hen werken in levensgevaarlijke, mensonwaardige situaties.

Een paar weken geleden bekeek ik de website van SKC. Ik las dat ze vragen om kennis vanuit diverse invalshoeken. Ineens was daar het gevoel weer dat ik daadwerkelijk wat moet doen met mijn verzet tegen uitbuiting in de kledingindustrie. Mijn gevoel voor rechtvaardigheid en mijn behoefte om onrecht te bestrijden, kwamen weer boven. Ik reageerde naar SKC en bijna per direct werd ik uitgenodigd voor een gesprek.

Ondertussen heb ik dat gesprek bij de Schone Kleren Campagne in Amsterdam gehad. We spraken onder andere over de onderwijsprojecten die ze aanbieden. In een tweede gesprek -inmiddels gepland- gaan we verder praten over hoe ik vanuit mijn onderwijservaring een bijdrage zou kunnen leveren. Ook gaan we kijken of er nog andere aspecten zijn waarin SKC mijn kennis en ideeën kan gebruiken. Het voelt als een positieve stap in mijn zoektocht naar verandering.

Oppervlakkig

Ik vraag me al lang af wat ik nog met mode heb. Als jonge jongen was mijn antwoord op de vraag wat ik wou worden: modeontwerper. Dat heb ik na mijn hbo-opleiding ook gestudeerd. Inmiddels geef ik 25 jaar les over mode. Ik weet er veel van. Alle aspecten zijn voorbij gekomen, alle trends. Weinig is meer nieuw of uitdagend. Meer en meer houden de negatieve aspecten van de modewereld me bezig. Bijvoorbeeld de productie van kleding in landen als Bangladesh. De meeste mensen weten niet wat ze aanhebben en waar het vandaan komt.

Wat wel gebleven is, is mijn liefde voor het vernieuwende experiment in de mode. En mijn bewondering voor (traditioneel) textiel. In het Tropenmuseum in Amsterdam zag ik onlangs deze Indiase tulband in Tie and Dye techniek.  Dat soort textiel raakt mij.

Geld en status

Modeontwerper Dirk Van Saene in het dubbelinterview in Magazine 19 (september 2014), de weekendbijlage van de NRC, beantwoordt de vraag of hij zuinig is met geld: ‘Nee helemaal niet. Het enige waar ik geen geld aan kan uitgeven is kleding.’ Op de vervolgvraag van de interviewer hoe dat komt, zegt hij: ‘Ik weet er teveel van. Het is zo vaak oplichterij! Prijzen zijn soms zo gigantisch, dat is waanzin. Vroeger kreeg je daar couture voor, maar nu is dat echt niet beter dan confectie. Het lijkt wel of kwaliteit, klasse, ouderwets is.’

Vriendin E. heeft jaren geleden een jurk gekocht van Dirk Van Saene getiteld: Blauwtje.

Ze draagt hem geregeld en heeft er nog steeds veel succes mee.

Ik ben nooit iemand geweest die veel geld uitgaf aan kleding. Ik koop liever één goed ding dat wat duurder is dan vijf goedkope kledingstukken. Daarom hangen er in mijn kledingkast overhemden die jaren oud zijn, maar die ik nog steeds met veel plezier draag. En dan is er nog het gegeven dat ik me hecht aan kledingstukken. Als het moet, verstel ik graag. 
Jaren geleden was ik met een klas in Düsseldorf en we stonden voor de winkel van Jill Sander. Een leerling vroeg waarom die trui dat astronomische bedrag kostte. Het was een gewone trui van een goed materiaal en in een mooie kleur. Het enige wat ik kon antwoorden was dat ik begreep dat je voor exclusiviteit wat meer moet betalen, maar eigenlijk kon ik het niet uitleggen.

Daarom vind ik het antwoord van Dirk Van Saene op de vraag ‘Houdt u wel van de modewereld?’ zo begrijpelijk. Hij zeg: ‘Ik vind het vre-se-lijk. Ik heb het niet over de ontwerpers, maar de mensen eromheen. Het gaat allemaal over geld en status, je belangrijker voelen dan iemand anders: mensen die in de mode werken, denken dat ze een trapje hoger staan dan de anderen. Terwijl: we zijn met kleding bezig, met stoffen - zo verheven is dat niet.’
Waarschijnlijk is dat voor mij een reden waarom ik soms zo'n verzet voel tegen de modewereld. Mijn afkomst en studie aan de Sociale Academie zal daar ook mee te maken hebben. Ik heb een sterke haat/liefde-verhouding met de modewereld; ik voel gauw de ongelijkheid die er uitstraalt, het ondemocratische aspect van kleding, het stands- en klasseverschil wat er ook inzit. Dat strookt niet met mijn (politieke) visie op de samenleving.

Communicatie

In de weekendbijlage DeLuxe van september 2014 van de NRC las ik het interview met modeontwerpers Walter Van Beirendonck en Dirk Van Saene.  Een interview waarin ik veel van mijzelf herkende. Hun jeugd en mijn jeugd. Hun idee over mode en mijn idee over mode. Hun uitspraken leken op sommige momenten een kopie van mijn gedachten.

Walter Van Beirendonck: ‘Mode is voor mij communicatie. Kleren zijn voor mij niet genoeg. Ik wil er altijd iets mee vertellen. Er zijn belangrijker zaken dan trends. Dat heb ik vanaf het begin gehad, dat zit in me. Daar begint het idee voor een collectie altijd mee.’

Dat idee ken ik. De oppervlakkigheid waarmee kleding wordt ontworpen en geproduceerd, staat me tegen. Trend na trend wordt nagejaagd. Voor de zoveelste keer komt punk als  thema voorbij. Nep-leren broeken met studs, schoenen met studs. Jongeren kopen een t-shirt met een print van de Sex Pistols, maar ze hebben geen notie van wat punk was.  En na één seizoen is het weer voorbij. Vandaag zag ik hier weer een voorbeeld van in de etalage van Sacha schoenen. Weer een herhaling.

Dat soort mode heeft geen diepgang, kent geen fantasie. De opvatting dat kleding meerdere seizoenen kan meegaan, is totaal afwezig. Die mode gaat vaak over consumeren in plaats van communiceren. 
Mijn opleiding aan de Kunstacademie in Arnhem heeft me veel geleerd over de zeggingskracht van kleding. Mooi en leuk waren woorden die niet gebruikt mochten worden. Het waarom was belangrijk. Wat wil je ermee zeggen? Wat is je verhaal?
Zo studeerde ik af met twee mannencollecties met het thema Heroes. Mannen als helden en anti-helden. Een verhaal met veel stofbewerkingen: van geschilderde camouflagevlekken op een transparant zijden legerjasje tot een pak van PLO-shawls met veel gouden kwastjes. Mijn verhaal ging over klassieke beelden van mannen door de eeuwen heen. De jager gecombineerd met de motorrijder, de armoede van de verzetsstrijder samen met de absurde rijkdom van de sjah van Perzië. Als je zoiets draagt, zend je daarmee ook een bericht uit. 
Kleding is je tweede huid, en is daardoor een belangrijk communicatiemiddel. Dat heb ik daar geleerd.

Uitmarkt 2014

Gezien op de Amsterdamse Uitmarkt 2014.

Vond ik toepasselijk voor mijn reis die ik ben begonnen.

De Theaterloods bij Radio Kootwijk.

Start

Overstap is een blog over mijn verandering naar een nieuwe werksituatie.
De naam ontstond toen ik tijdens een treinreis naar Amsterdam moest overstappen in Haarlem.

Bijna 25 jaar ben ik werkzaam als leraar aan een mode- en textielopleiding in het Middelbaar Beroeps Onderwijs. Het is tijd geworden om een zoektocht te beginnen naar een nieuwe richting in mijn werk en leven. Tijdens die reis blijf ik de docent die het vak modevorming geeft en daarnaast onder andere als taak heeft stagiaires te begeleiden.

Dit blog is te lezen als een reisverslag naar een nu nog onbekende bestemming. Voor mij is het nog niet helder welke richting ik wil inslaan. Door dit blog bij te houden, hoop ik daar duidelijkheid in te krijgen en de juiste stappen te zetten.

Het blog zal met grote regelmaat gevuld worden met foto's, teksten, vragen, verklaringen en informatie. Een link is te vinden via LinkedIn. Ik zit vol energie en ideeën om de reis naar de overstap te starten. Vanaf nu is die daadwerkelijk begonnen.